Τρία βιβλία για το καλοκαίρι (2ο μέρος)

1) Μάης ’68 – Η επιστροφή της Επανάστασης, Κρις Χάρμαν, Πάνος Γκαργκάνας, Μαρία Στύλλου, εκδ. Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο (Απρίλιος 2018)

Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το θρυλικό «Μάη του ‘68». Ήταν η χρονιά που ‘αναπήδησε’ όχι μόνο η Ευρώπη, αλλά ο κόσμος ολόκληρος. Από το Παρίσι, το Λονδίνο, τη Ρώμη και το Βερολίνο, μέχρι το Ντιτρόιτ και την Πόλη του Μεξικού. Κι από την Πράγα, τη Βαρσοβία και το Βελιγράδι μέχρι τη Σαγκάη και το Τόκιο. Στις αρχές του 1968 η εφημερίδα Le Monde δημοσίευε ένα άρθρο ‘έγκυρου’ δημοσιογράφου που με κάθε σοβαρότητα διαπίστωνε ότι: «Οι Γάλλοι βαριούνται… η νεολαία βαριέται». Δυο μήνες αργότερα, το Μάη, οι φοιτητές και η νεολαία βγήκαν στους δρόμους. Και σε λίγες μέρες έγινε κάτι που οι κυρίαρχες απόψεις θεωρούσαν ότι ανήκε στα σκονισμένα βιβλία της ιστορίας. Ξεκίνησε μια γενική απεργία με καταλήψεις εργοστασίων και χώρων δουλειάς που είχε να δει η Γαλλία από το 1936.Ο Μάης, βέβαια, δεν έπεσε από τον ουρανό. Τον γέννησαν μια σειρά μάχες και διεργασίες που εξελίσσονταν παράλληλα, διασταυρώνονταν και αλληλοεπηρεάζονταν. Το κίνημα ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ, οι αγώνες για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων στις ΗΠΑ, οι αντιαποικιακές επαναστάσεις, η ριζοσπαστικοποίηση κι η αμφισβήτηση στα πανεπιστήμια. Είχε προμηνύματα, όπως η έκρηξη των Ιουλιανών στην Ελλάδα του 1965. Είχε, όμως, και μέλλον. Βρήκε συνέχεια στο «μακρύ καυτό φθινόπωρο» των απεργιών του 1969-70 στην Ιταλία και στους αγώνες για την ανατροπή των δικτατοριών στο νότο της Ευρώπης: η εξέγερση του Νοέμβρη του 1973 εδώ ήταν κομμάτι αυτού του κύματος. Ο Μάης του ’68 ήταν σταθμός για ένα νέο ξεκίνημα της επαναστατικής Αριστεράς. Χιλιάδες ανακάλυπταν ξανά τις ιδέες της επαναστατικής ανατροπής του καπιταλισμού και αμφισβητούσαν τις «ορθοδοξίες» τόσο των επίσημων κομμουνιστικών κομμάτων όσο και της σοσιαλδημοκρατίας. Στις σελίδες αυτού του βιβλίου ο Chris Harman και η Μαρία Στύλλου ξετυλίγουν το νήμα των εκρηκτικών γεγονότων σε Γαλλία, Ιταλία, Τσεχοσλοβακία, Βρετανία και Ελλάδα, ενώ ο Πάνος Γκαργκάνας θυμίζει και αναλύει τις αντιπαραθέσεις για τον προσανατολισμό της επαναστατικής αριστεράς και τα όρια των «μαρξισμών του Μάη».

2) Η δημοσιογραφία και η λογοτεχνία της Αριστεράς – αναζητώντας τη χαμένη Αριστερά, Γιώργος Λεονταρίτης, εκδ. Άγρα (2014)

«Οι εφημερίδες της Αριστεράς έχουν τη δική τους μακρά πορεία μέσα στην ιστορία του ελληνικού Τύπου. Τα αριστερά έντυπα όμως, των παλαιών χρόνων που εμείς ζήσαμε, δεν έχουν σχέση με τα σημερινά. Άλλες συνθήκες τότε, άλλοι άνθρωποι και άλλη ποιότητα. Μέσα σε καιρούς δύσκολους, η αριστερή δημοσιογραφία έπαιρνε ρόλο «αποστολικό», ενημέρωνε, μόρφωνε, καθοδηγούσε, εμψύχωνε. Δεν μπορούσες να ανοίξεις φανερά την εφημερίδα σου, γιατί καραδοκούσε ο χαφιές ή ο αστυφύλακας, με αποτέλεσμα να βρεθείς ξαφνικά στο κρατητήριο, ή να πάρεις το δρόμο της εξορίας. Οπωσδήποτε, αποκτούσες “φάκελο” στην Ασφάλεια. Δουλεύαμε στριμωχτά σε στενά γραφεία, με ανύπαρκτους ή πενιχρούς μισθούς, αλλά μας φλόγιζε η πίστη στα ιδανικά.
Το ρεπορτάζ τότε είχε κινδύνους. Ο δημοσιογράφος, για να φέρει σε πέρας την αποστολή του, έπρεπε να ξεπεράσει μύρια εμπόδια. Ιδιαίτερα στην επαρχία, οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονταν. Περιμέναμε με αγωνία την τηλεφωνική ανταπόκριση των απεσταλμένων μας, γιατί δεν ξέραμε αν ήταν ελεύθεροι ή αν είχαν συλληφθεί.
Νέοι εμείς τότε, ευτυχήσαμε να δουλεύουμε δίπλα στα ίδια γραφεία με μορφές του πνευματικού κόσμου της Αριστεράς: τον Βάρναλη, τον Τάσο Λειβαδίτη, τον Βουρνά, τον Γεράσιμο Σταύρου, και τόσους άλλους. Τους αντικρίζαμε με δέος και μάθαμε πολλά στη σκιά τους. Τότε απολαμβάναμε το ζωντανό χειρόγραφο και τη μαγεία του τυπογραφείου, με τα μελάνια και τη μουντζούρα, μες στη βουή των μηχανών και τον καπνό. Κι ένιωθες μια θαλπωρή, όταν στις φάμπρικες, στα γιαπιά, στις φτωχογειτονιές που τις έδερνε ο άνεμος, και στα λιμάνια, μέσα στον εργατόκοσμο, σ’ αγκάλιαζαν με στοργή, γιατί ήσουν ο δημοσιογράφος που έφερνε στην επιφάνεια τη φωνή και τα πάθη των “κολασμένων της Γης”…
Αυτή τη μαγική ξεχασμένη ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής θα ανακαλύψει ο αναγνώστης σ’ αυτό το βιβλίο…»
– Γ.Λ.

3) Κόρτο Μαλτέζε – Παραμύθια & παππούδες, Ο άγγελος στο παράθυρο της Ανατολής, Ούγκο Πρατ, εκδ. Μικρός Ήρως/ εφημερίδα Έθνος της Κυριακής (2018)

επιλογή: Λογοτεχνία και Σκέψη

Επανέκδοση: Φραντς Κάφκα, Το Κτίσμα (εκδ.Άγρα, 2018)

Σκέφτομαι, όλο και πιο συχνά τελευταία, πως αρκεί να διαβάσεις Κάφκα και μόνο Κάφκα από την σύγχρονη παγκόσμια λογοτεχνία και ποίηση και να είσαι απόλυτα βέβαιος/η ότι δεν θα χρειάζεται να διαβάσεις οτιδήποτε άλλο. Νομίζω πως η ανάγνωση του Κτίσματος (της νέας έκδοση αναθεωρημένης και συμπληρωμένης έκδοσης της «Άγρας» του 2001, που είχε γίνει τότε με τη συνεργασία του Εργαστηρίου Σχεδίων και Εικόνων σε Κρίση) θα επιβεβαιώσει την παραπάνω σκέψη-εντύπωση.

σχόλιο: Λογοτεχνία και Σκέψη

Για τη θεατρική παράσταση “Το φράκο”, από τη θεατρική κολεκτίβα “Τσιριτσάντσουλες”

Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης

Παρακολούθησα την προηγούμενη εβδομάδα “Το φράκο”, την φετινή θεατρική δημιουργία από τις “Τσιριτσάντσουλες” και στο… υπέροχο και ελέυθερο μπαλκόνι της κατάληψης Ρόζα Νέρα, στο Λόφο Καστέλι στα Χανιά. Συνολικά δόθηκαν παραστάσεις σε Ηράκλειο, Κάντανο, Ρέθυμνο και στα Χανιά (Ρόζα Νέρα) ενώ την ώρα που γράφονται αυτές εδώ οι γραμμές. Η ομάδα περιοδεύει στην Δυτική Ελλάδα.

“Το φράκο” είναι μια μονόπρακτη φάρσα βασισμένη στο έργο του Ντάριο Φο “Ο γυμνός άντρας και ο άντρας με το φράκο” που έξοχα, με γρήγορο, σπιρτόζικο ρυθμό και με πολύ κέφι απέδωσε η θεατρική κολεκτίβα “Τσιριτσάντσουλες” (όπου συμπλήρωσε φέτος 18 χρόνια ενεργούς θεατρικής παρεμβατικής παρουσίας!), όπυ μας χάρισαν στο κοινό μια βραδιά πηγαίας κι αδέσμευτης θεατρικής απόλαυσης και γιατί όχι, ακόμα και με κάποιο προβληματισμό. Το πρωτότυπο έργο αποτέλεσε μέρος της παράστασης “Κλέφτες, ανδρείκελα και γυμνές γυναίκες” που ανέβηκε το 1958 στο Πίκολο Τεάτρο του Μιλάνο, από το νέο τότε θίασο των Φο-Ράμε ενώ όπως αναφέρεται στο καλαίσθητο πρόγραμμα της παράστασης: “Η γραφή των τεσσάρων μονόπρακτων της παράστασης, σε πρώτη ανάγνωση, ελάχιστα θυμίζει το φανερά στρατευμένο ύφος του Ντάριο Φο και της Φράνκα Ράμε που γνωρίζουμε στο μετά το ’68 έργο τους. Πρόκειται για τέσσερις φάρσες καταστάσεων με έντονες αναφορές στο θέατρο του παραλόγου και τον Μπέκετ. Ωστόσο, ξαναδιαβάζοντάς το αρχίζεις να αντιλαμβάνεσαι πως πίσω από κάθε σελίδα, κάθε ατάκα, κάθε κρυμμένο αυτοσχεδιασμό είναι πάντα αυτοί: Ο Φο και η Ράμε”.

Η υπόθεση του έργου είναι απλή στη σύλληψη της και αυτό ακριβώς δίνει τη δυνατότητα να αναδειχθεί με… απολαυστική πληρότητα ο παραλογισμός της υπάρχουσας κοινωνίας, όπου ένας σκουπιδιάρης βρίσκει στον κάδο του έναν άντρα γυμνό (και αρκετά εύπορο) και προσφέρεται να τον βοηθήσει να γυρίσει σπίτι του! Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά όσο δείχνουν εκ πρώτης όψεως… Με λίγα λόγια είδαμε σε αυτή την παράσταση (ίσως και να μυηθήκαμε – ποιός ξέρει, αυτές οι διαδικασίες δεν είναι πάντα εύκολα διακριτές, τουλάχιστον την πρώτη φορά), ένα θέατρο κυριολεκτικά του δρόμου (απλό και λιτό στη δομή του από το σκηνικό μέχρι τα ρούχα των ηθοποιών) όπου το παράλογο και το γκροτέσκο των καταστάσεων ανέδειξαν τη γελοιότητα των κοινωνικών συμβάσεων και την τραγικότητα του αστικού καθωσπρεπισμού χωρίς όμως να ξεπέφτει σε ένα εύκολο συναισθηματισμό ή διδακτισμό. Το ζεστό και πηγασίο χειροκρότημα στο τέλος της παράστασης αποδεικνύει του λόγου το αληθές.

Να σημειώσω σε αυτό το σημείο ότι όλες οι παραστάσεις είναι με ελεύθερη συνεισφορά ενώ το έργο, που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το μετέφρασαν, το διασκεύασαν οι “Τσιριτσάντσουλες, για να έρθει στα δικά τους μέτρα κι εμπλουτίζοντας το με πρωτότυπα τραγούδια και χορογραφίες.

Πληροφορίες

Για πληρέστερη ενημέρωση σχετικά με τις παραστάσεις δείτε εδώ

Το Λογοτεχνία και Σκέψη διαβάζει: Τρία βιβλία για το καλοκαίρι

1) Ίαν Ράνκιν, Σκελετοί στο κελάρι, μτφ. Αλεξάνδρα Κονταξάκη, εκδ. Μεταίχμιο (στα αγγλικά: 2004, πρώτη έκδοση στα ελληνικά: 2006, παρούσα έκδοση: 2017)

Ένας λαθρομετανάστης βρίσκεται δολοφονημένος σ’ ένα δημοτικό οικιστικό συγκρότημα του Εδιμβούργου: ρατσιστικό έγκλημα ή κάτι τελείως διαφορετικό; Εκτός από το φόνο, τον επιθεωρητή Ρέμπους τον απασχολούν, βέβαια, και άλλα ζητήματα: το παλιό του αστυνομικό τμήμα έκλεισε και οι ανώτεροί του θα προτιμούσαν να βγει στη σύνταξη παρά να τον έχουν στα πόδια τους. Ο Ρέμπους όμως δεν θα τους κάνει το χατίρι. Στο πλαίσιο της έρευνάς του, θα επισκεφθεί ένα κρατητήριο προσφύγων, θα συναλλαχθεί με τον βρομερό υπόκοσμο του Εδιμβούργου, και σχεδόν θα ερωτευτεί…
Στο μεταξύ, η συνεργάτιδά του η Σίβον έχει τα δικά της προβλήματα. Μια έφηβη το έσκασε απ’ το σπίτι της κι η Σίβον καλείται να βοηθήσει την οικογένεια, που σημαίνει ότι θα βρεθεί πιο κοντά απ’ ό,τι θα ήθελε στον ιστό ενός βιαστή.

Πώς συνδέονται όλα αυτά με το θέμα δύο σκελετών -μιας γυναίκας κι ενός νηπίου- που βρέθηκαν θαμμένοι κάτω απ’ το τσιμεντένιο πάτωμα ενός κελαριού στην Κρεαταγορά;

2) Χ.Φ. Λάβκραφτ, Υπερφυσικός τρόμος στη λογοτεχνία (δοκίμια), μτφ. Γιώργος Μπαρουξής, πρόλογος: Μάκης Πανώριος, εκδ. Αίολος (1938, α’ έκδοση στα ελληνικά: 2008)

Είναι ευτύχημα που ο Χ.Φ. Λάβκραφτ αποφάσισε να γράψει αυτό το δοκίμιο ιστορίας, κριτικής και αισθητικής πάνω στη λογοτεχνία του τρόμου. Όχι μόνο γιατί μας πληροφορεί με σαφήνεια και πληρότητα για τις καταβολές, τους συγγραφείς και την εξέλιξη του λογοτεχνικού είδους, μα, κυρίως, επειδή μας υποδεικνύει εκείνους που τον επηρέασαν ή που θαύμαζε, καθώς και τις απόψεις του για ποικίλα θέματα που εμφανίζονται στις ιστορίες του. Αν και δεν αναφέρεται καθόλου στον μεγαλύτερο συγγραφέα τρόμου, τον εαυτό του, μας μιλάει για τη διαμόρφωση της ίδιας της τέχνης του, μέσα από τη μελέτη του έργου συγγραφέων όπως ο Ουόλπολ, ο Στόουκερ, ο Ε. Άλαν Πόε, ο Μάχεν, ο Ντάνσανι, καθιστώντας έτσι πιο κατανοητές για μας τις απαράμιλλες ιστορίες του. Ο Λάβκραφτ που θαυμάζουμε βρίσκεται εδώ!

3) Γεώργιος Ελ. Τζιτζικάκης, Αντίο δεν είπα, ακόμη ζω (διηγήματα) εκδ. Ωκεανίδα (Απρίλιος 2018)

Έντεκα ιστορίες, εμπνευσμένες όλες από ημέρες και νύχτες δύσκολες, σκοτεινές και μοναχικές. Ιστορίες για τον έρωτα και την αγάπη, τη νοσταλγία και την απώλεια, για τους θανάτους που βιώνεις στη ζωή και για τις φορές που βρέθηκες ένα βήμα πιο κοντά στην τρέλα.

Κάποιες πηγάζουν από γνωριμίες με αλλόκοτους ανθρώπους, άλλες είναι βαθιά εξομολογητικές και μερικές υπαγορευμένες εξ ολοκλήρου από τη φωνή που μιλάει μέσα στο κεφάλι κάθε ανθρώπου. Όπως και να έχει, σας κοιτάζουν κατάματα δίχως να επιχειρούν να σας αποδείξουν κάτι· θέλουν μονάχα να σας διηγηθούν μια ιστορία, ψιθυρίζοντάς σας πως υπάρχει και αυτή η εκδοχή της.

πηγή: Βιβλιονετ

επιλογή: Λογοτεχνία και Σκέψη

Παρουσίαση: Νίκος Ξένιος, ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΜΑΤΘΙΑ, εκδόσεις Κριτική (2017)

Νίκος Ξένιος, ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΜΑΤΘΙΑ, εκδόσεις Κριτική (2017)

σχόλιο: Ειρηναίος Μαράκης

Ένα βιβλίο, δύο ιστορίες, μία από την σύγχρονη εποχή και μία από τον 16ο αιώνα. Το φαινόμενο της μετανάστευσης, σήμερα και άλλοτε, η βία μέσα στην ανθρώπινη ιστορία και το ρίζωμα της ανθρωπιάς μέσα σε δύσκολες, σχεδόν αβίωτες συνθήκες. Δουλέμποροι, μετανάστες, συνοριοφύλακες, βυζαντινές πριγκίπισσες, τα σύνορα των κρατών και τα μη σύνορα των ψυχών, ο φόβος για το άγνωστο, οι αδυσώπητοι εξουσιαστές, η τρυφερότητα των απλών ανθρώπων και η καταλυτική παρουσία ενός ελαφιού εμφανίζονται και αναπτύσσονται στις λιγότερες από εκατό σελίδες αυτού του βιβλίου. Πρωταγωνιστές, μια ομάδα μεταναστών που ξεκινούν από το Κουρδιστάν και διασχίζουν τη Βαλκανική Χερσόνησο αναζητώντας τη σωτηρία από τους σφαγείς του Ισλαμικού Κράτους και η πριγκίπισσα Μερσούδα που αναγκάζεται να παντρευτεί τον βασιλιά Ματθία. Ένα επίκαιρο βιβλίο, με λιτές περιγραφές και με κινηματογραφική ροή, όμορφο και συγκινητικό που αξίζει να διαβάσεις.