Αναγνωστικός απολογισμός 2021 | Κείμενο, φωτογραφίες

Σχόλιο: Ειρηναίος Μαράκης

Η χρονιά πέρασε με αρκετό διάβασμα, με πολλά βιβλία που αγοράστηκαν ή δανείστηκαν από την δημοτική βιβλιοθήκη της πόλης μου, χωρίς να ανοίξει ούτε μία σελίδα από αυτά, και με άλλα που αποτέλεσαν αφορμή για ποικίλες συζητήσεις με φίλους ή και με τον εαυτό μου. Βλέπετε, είναι πολύ πιο εύκολο να βρει κάποιος και οι φίλοι του κοινές προτιμήσεις σχετικά με την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο παρά με την λογοτεχνία. Άλλωστε η κουλτούρα μας κυριαρχείται από τη δύναμη της εικόνας και όχι των λέξεων…

Η αναγνωστική χρονιά ξεκίνησε με δύο έργα του Τζορτζ Όργουελ (1984, Η Φάρμα των Ζώων από τις εκδόσεις Ωκεανίδα και την εφημερίδα Καθημερινή) και συνέχισε με μια μελέτη για τον Ναζίμ Χικμέτ στην Ελλάδα (Ηρακλής Κακαβάνης, εκδ. Ατέχνως, 2020). Οι νέοι ποιητές και συγγραφείς (Γιάννης Νικολούδης, Χώμα και κόκαλα, εκδ. Σκαρίφημα, 2021 – Κωνσταντίνος Καραγιαννόπουλος, Ακήρυχτος πόλεμος, εκδ. Δρόμων, 2021) είχαν μια θέση στη λίστα μου, μαζί με βιβλία άλλων Ελλήνων λογοτεχνών (Πέλα Σουλτάτου, Βασίλης Τσιαμπούσης, Θεοχάρης Παπαδόπουλος, Δημήτρης Τρωαδίτης, Νίκος Καββαδίας, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Αργύρης Χιόνης κ.α).

Για ακόμα μια φορά, η ξένη λογοτεχνία έχει τη μερίδα του λέοντος στις προτιμήσεις μου και ο Τζόζεφ Κόνραντ (1857-1924) κατέκτησε την πρώτη θέση στις επιλογές μου (Η καρδιά του σκότους, Ο νέγρος του «Νάρκισσου», Ο μαύρος υποπλοίαρχος κ.α. από τις εκδόσεις Ερατώ και σε μετάφραση της Σπάρτης Γεροδήμου). Η χρονιά κλείνει ξανά με Τζόζεφ Κόνραντ και με τρία διηγήματα που μετέφρασε ο μεγάλος πεζογράφος Άγγελος Τερζάκης (Τυφώνας – Φαλκ – Τα νιάτα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2005) .

Από τη λίστα μου ξεχωρίζω την επανέκδοση του μυθιστορήματος «Ο μεγάλος αποχαιρετισμός» του Ρέιμοντ Τσάντλερ (εκδ. Κάκτος, 2021), την δεύτερη ανάγνωση, μετά από τρία ή τέσσερα χρόνια, της «Λέσχης» του Στρατή Τσίρκα (εκδ. Κέδρος) καθώς και τις ιστορίες του Αλεξέι Κ. Τολστόι «Η οικογένεια του βρικόλακα» και «Συνάντηση μετά από τριακόσια χρόνια» (εκδ. Ροές). Αλλά αυτό που πραγματικά με άγγιξε είναι το μυθιστόρημα «Τη νύχτα που έσβησαν τ’ αστέρια» (εκδ. Καστανιώτη) του Βασίλη Παπαθεοδώρου, για το οποίο θα υπάρξει ξεχωριστή ανάρτηση. Αντίθετα, στις απογοητεύσεις του 2021, η «Εξημέρωση» (εκδ. Πατάκη, 2020) του Δημοσθένη Παπαμάρκου έχει την πρώτη και μοναδική θέση. Στη λίστα του 2021 δεν περιλαμβάνω τα άπαντα του ποιητή Θεόδωρου Μπασιάκου (γκαν γκαν μυτεράν, εκδ. Πανοπτικόν, 2021) και ο μόνος λόγος είναι ότι η μελέτη, και όχι η απλή ανάγνωση, του βιβλίου συνεχίζεται ακόμα.

Στη συνέχεια παραθέτω ένα κατάλογο με όλα τα βιβλία που ολοκλήρωσα φέτος. Οι φωτογραφίες είναι από το σημειωματάριο που κρατάω από τον Δεκέμβρη του 2019. Αν και διατηρώ προφίλ στο Goodreads, θεωρώ ότι σε περιπτώσεις όπως εδώ ο χειρόγραφος τρόπος είναι ο καλύτερος.

Δύο ποιήματα του Κωνσταντίνου Καραγιαννόπουλου από την ποιητική συλλογή «Ακήρυχτος πόλεμος», εκδ. Δρόμων (2021)

Η ποιητική συλλογή του Κωνσταντίνου Καραγιαννόπουλου είναι το ένα από τα δύο βιβλία με τα οποία κλείνει η φετινή αναγνωστική χρονιά. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δρόμων σε φιλολογική επιμέλεια της Ιφιγένειας Σιαφάκα. Ενδεικτικά παραθέτω δύο ποιήματα από τη συλλογή.

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Άλλοτε με γάζες και γύψους, στο νεκροτομείο τώρα∙
κι οι επαΐοντες εκεί γύρω τριγύρω να εύχονται στους εκπαιδευόμενους
καλή σταδιοδρομία.

ΜΗΝΥΜΑ

Κι αφού τους υποσχέθηκε ασφάλεια
άνοιξε τις διάτρητες παλάμες του

κι έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα

Ο Κωνσταντίνος Καραγιαννόπουλος γεννήθηκε στο Καρπενήσι το 1989. Ασχολείται με τη δημοσιογραφία, την κριτική λογοτεχνίας και την ποίηση.

Του ίδιου:

Εγώ το Χάος, ποίηση (Καμβάς, 2019)
Βαβέλ, ποίηση (Anima, 2017)

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα:

Η επόμενη μέρα, δοκίμια (Rising Star Promosions, 2020)
Γιατί με αφορά η Τέχνη, δοκίμια (ἡδυέπεια, 2020)

Δύο ποιήματα, Χρήστος Διαμαντής (1987-2021)

ΑΓΑΠΗ

αν (λέω)

ή / και όταν

ξεχνάς τι σημαίνει

η αγάπη

να σκέφτεσαι

τη μέρα που έπεσες

στο σεντούκι

και ποιο σεντούκι (δηλαδή)

για ένα επιπλάκι από το ικέα μιλάμε

φθηνό

και βρήκες

της μητέρας τα παιδικά τα ρούχα

και βέβαια, τέτοιο στίχο / όμορφο

μόνο ο Λόρκα γράφει

και να θυμάσαι

τα δάκρυά σου πάνω στο ύφασμα

σχεδόν ένας αιώνας

εσύ / δακρυσμένος

Καρδίτσα

σήμερα

κι ο Φεντερίκο (ίσως και αυτός)

Νέα Υόρκη

δεκαετία του είκοσι / τριάντα

κι η μάνα / παιδί

γόνατα ματωμένα και καπνά

Πτολεμαΐδα

δεκαετία του εβδομήντα

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Τα παιδιά είναι ένα κίτρινο καπέλο,
φορεμένο στραβά, φωτοστέφανο του Αγίου Ραφαήλ.

Τα παιδιά είναι μια μάσκα, φορεμένη απότομα,
αδιαφορία της οικογένειας και ονειροπόληση μέσα από οθόνη.

Τα παιδιά είναι μια παγωμένη καρδιά,
το κρύο χέρι του πατέρα και τα ξύλα που τελειώνουν εν έτει 2016.

Τα παιδιά είναι μια ζεστή αγκαλιά,
γέλιο στο γέλιο, φιλί στο χαμόγελο και δάκρυ στο δάκρυ.

Τα παιδιά είναι ένα μάτσο πέτρες,
έτοιμες να σε λιθοβολήσουν ή να χτίσουν μαζί σου ένα σπίτι.

και τέλος

Τα παιδιά είναι ένα ερωτηματικό που αναβοσβήνει,
κι από την απάντησή σου
βγαίνουν στο φως ή μένουν στο σκοτάδι.

Χρήστος Διαμαντής, Από την συλλογή «Κρυφές Σπουδές» (Θράκα, 2021).

Πέθανε από κορονοϊό ο 34χρονος ποιητής και μουσικός από την Καρδίτσα, Χρήστος Διαμαντής.

Ο 34χρονος, που είχε γεννηθεί στην Πτολεμαΐδα, ήταν ιδιαίτερα δραστήριος καλλιτεχνικά, αφού είχε γράψει τρεις ποιητικές συλλογές – «Ονειρεμένος πόλεμος» (Δήγμα, 2011), «Λευκότητα» (Σαιξπηρικόν, 2017) και «Κρυφές σπουδές» (Θράκα, 2021)- μουσικές για τραγούδια και θεατρικά έργα, ενώ ήταν και καθηγητής μουσικολογίας στα Τρίκαλα.

Πίσω του αφήνει τη σύζυγο και την μικρή του κόρη.

Ο Χρήστος Διαμαντής νόσησε με κορονοϊό στις αρχές Νοέμβρη. Νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο της Καρδίτσας, όπου και διασωληνώθηκε εκτός ΜΕΘ.

Στις 19 Νοεμβρίου μεταφέρθηκε στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λάρισας, όπου κατέληξε.


Πηγή

Η Φωτογραφία της Εβδομάδας: Ο Τζόζεφ Κόνραντ και η δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων

Κυριακή και δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων. Στην τηλεόραση, και με τον ήχο κλειστό, ειδήσεις για «Χιονισμένα Χριστούγεννα». Στα Χανιά ο καιρός είναι ανοιξιάτικος όπως συνήθως συμβαίνει στις αρχές… Μάρτη. Μέσα είναι ζεστά, αλλού δεν έχουν ούτε τα στοιχειώδη…

Διαβάζω το μυθιστόρημα «Ένα χαμόγελο της τύχης» του σπουδαίου Τζόζεφ Κόνραντ από τις εκδόσεις Ερατώ (2020). Το βιβλίο, όπως μας πληροφορεί το σχετικό σημείωμα στο οπισθόφυλλο, «γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο, θεωρείται από τους κριτικούς και ιστορικούς της λογοτεχνίας, ως ο προάγγελος του Μοντερνισμού, ένα πέρασμα του Κόνραντ από τον Ρομαντισμό σε ένα νέο ρεύμα που θα κυριαρχήσει και θα καθορίσει τον 20ό αιώνα».

Σκέφτομαι, ποιο θα είναι το νέο ρεύμα που θα κυριαρχήσει σε αυτό τον αιώνα; Ποιο βιβλίο ή ποιος συγγραφέας θα καταφέρει κάτι αντίστοιχο με το έργο του Τζόζεφ Κόνραντ; Έχουν καμία αξία αυτά τα ερωτήματα; Ποιον απασχολούν άραγε; Και τι να το κάνεις το, πιθανό, νέο πολιτιστικό ρεύμα όταν άνθρωποι πνίγονται στο Αιγαίο ή καίγονται μέσα στα σπίτια τους από φτηνές και ανεπαρκείς εστίες θέρμανσης;

Και όμως, η ανθρώπινη αλληλεγγύη και η καλή λογοτεχνία είναι πάντα ένα σημάδι ελπίδας. Ένα σημάδι ότι η ανθρώπινη πρόοδος, έχει συνέχεια. Να διαβάζουμε λοιπόν, και να αγωνιζόμαστε. Χρόνια πολλά σε όλους και όλες!

Ειρηναίος Μαράκης, Λογοτεχνία και Σκέψη

Το Ποίημα της Εβδομάδας: Τα λυπημένα Χριστούγεννα των ποιητών, του Μίλτου Σαχτούρη

Στήν Ἑλένη Θ. Κωνσταντινίδη

Εἶναι τά λυπημένα Χριστούγεννα 1987
εἶναι τά χαρούμενα Χριστούγεννα 1987
ναί, τά χαρούμενα Χριστούγεννα 1987!

σκέπτομαι τόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα…
Ἄ! ναί εἶναι πάρα πολλά.

Πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα
πέρασε ὁ Διονύσιος Σολωμός

πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα
πέρασε ὁ Νίκος Ἐγγονόπουλος

πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα
πέρασε ὁ Μπουζιάνης

πόσα ὁ Σκλάβος
πόσα ὁ Καρυωτάκης

πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα
πέρασε ὁ Σκαλκώτας

πόσα
πόσα
Δυστυχισμένα
Χριστούγεννα
τῶν Ποιητῶν.


«Καταβύθιση» (1990)